Het gevangenis-gevoel (maandag 30 maart 2020)

“Televisie en internet voor onze Belgische gevangenen! Voor of tegen?” Het blijft een heftig discussiepunt. Velen onder ons vinden dit een privilege, een maatregel die zou ingeperkt moeten worden. Ik, met een kleine criminologische achtergrond, heb hier echter een andere mening over. Uiteraard wens ik dat daders gestraft worden voor hun gepleegde misdrijven, maar is het echt nodig om hun alles af te nemen? Creëren we zo geen wereldvreemde, gefrustreerde en gekwetste persoonlijkheden die sneller zullen recidiveren en een gevaar vormen voor onze maatschappij? 

Door onze huidige beperkende coronamaatregelen hebben menig mensen het gevoel opgesloten te zitten. Graag wil ik van dit gevoel gebruik maken en onze hedendaagse gevoelens spiegelen aan de gevoelens van zij die in detentie zitten. En stiekem hoop ik dat we – door deze oefening te maken – onze mening over de gevangenis wat kunnen versoepelen en bovenstaande discussie (in de toekomst) iets menselijker kunnen voeren.  

Laten we beginnen met stil te staan bij onze eigen gevoelens en ervaringen tijdens deze coronamaatregelen. Persoonlijk ervaar ik: eenzaamheid door een gebrek aan sociale contacten, verveling door een gebrek aan activiteiten en afwisseling in het dagprogramma, stramme spieren en pijnlijke gewrichten door een gebrek aan beweging, vermoeidheid door een gebrek aan prikkels, een sterk gevoel van onzekerheid over hoelang deze maatregelen nog zullen duren, over de impact van deze crisis, over onze (nabije en verre) toekomst. Ongetwijfeld kan je zelf het lijstje nog verder aanvullen!?

Wanneer we nu kijken naar de gevoelens die een persoon in detentie ondergaat, zien we heel wat gelijkenissen: een gebrek aan sociale contacten, gebrek aan activiteiten en afwisseling in het dagprogramma, gebrek aan beweging, gebrek aan prikkels, onzekerheid over hoelang deze maatregelen nog zullen duren, over de impact van de detentie, over de (nabije en verre) toekomst. Maar helaas is dit nog maar een klein gedeelte van het totaalpakket. Je mag aan het lijstje ook nog volgende gevoelens toevoegen: confrontatie met zichzelf en de aanwezige schuldgevoelens, gebrek aan vrijheid, gebrek aan zonlicht en verse lucht, een langdurig verblijf in een ruimte van 9 m² in plaats van een huis van 170 m², financiële onzekerheid … Niet min he!? En als ik het zo lees, lijkt de vergelijking tussen onze coronamaatregelen en het leven in detentie zelfs een beetje van de pot gerukt. Want een detentie is 1000x zwaarder dan onze (tijdelijke) coronamaatregelen. Wij hebben nog (onbeperkte) digitale contactmogelijkheden via internet, Facebook, telefoon, tv … We hebben warm water, voldoende eten, een apart toilet en bad of douche, licht dat we kunnen aan- en uitdoen wanneer we willen. We kunnen van ruimte veranderen wanneer we dit wensen, we kunnen nog naar buiten en genieten van de lentezon, we kunnen naar een winkel om ingrediënten te kopen die we lekker vinden, wij kunnen nog wandelen, lopen en fietsen wanneer we er zin in hebben, enzovoort. Een totaal andere beleving dan onze gevangen dus!

Maar misschien lukt het ons hierdoor toch, om ons iets meer (dan voorheen) in te beelden hoe een persoon in detentie zich moet voelen. Niet? Helpt deze corona-ervaring jou om detentie en de gevangenis door een andere bril te zien? Bekijk je bovenstaande discussie door de coronacrisis anders? Zorgt een detentie er op zich niet voor dat een persoon al voldoende gestraft is voor zijn/haar wangedrag? Moeten we hem/haar zijn enige binding met de maatschappij ontzeggen door ook nog televisie en (beperkte toegang) tot internet te ontzeggen? Geloven we echt dat we mensen beter maken door ze in een gevangenis te steken?